درخت
درختکاری یکی از سنت‌های ایرانیان است و بیش از سه هزار سال است که درخت مورد احترام مردم بوده است. درخت سمبل طراوت، آرامش و زیبایی بود. انسان در طول زندگی خود با درخت عجین بوده و همواره به نوعی زندگی خود را به وسیله درخت تأمین می‌کرده است.
فضای سبز حتی در کوچک‌ترین سطح خود می‌تواند درجه حرارت را کاهش دهد و در کاهش آلودگی هوا مؤثر باشد. اما این تأثیرات هنگامی به حداکثر خود می‌رسد که اولاً مکان‌یابی فضای سبز متناسب با وضعیت اقلیم شهری صورت گیرد و ثانیاً در طراحی فضای سبز، عمدتاً ازدرختان بهره بگیریم.
برگزاری روز درختکاری ضمن آن که ارج گذاشتن به سنت ارزشمند کاشت و حفظ درخت می‌باشد، آیینی گرانقدر است که پیشینه‌ای بس کهن در فرهنگ ایران زمین دارد.
درخت عامل پاک کننده هوا از گرد و غبار و سموم است، مانع گرم و خشک شدن محیط می‌شود و عاملی مهم در جهت لطافت هوا و کاهش آلودگی صوتی است. همچنین مانع برپا شدن طوفان‌های سخت و ویرانگر، گرمای سوزان و خشکسالی‌های شدید و فرسایش خاک و سیل می‌باشد.
درسال‌های اخیر فرهنگ کاشت چمن رواج پیدا کرده که هزینه بسیار بالایی دارد و تأثیرات آن نیز مانند درخت نیست.
وجود یک مترمربع درخت، هزار بار از این مقدار چمن با ارزش‌تر است. زیرا در شهرهایی مثل تهران یا اراک که آلودگی در حد بالایی است، درخت و درختکاری، از طریق استفاده از گونه‌های مناسب، بیشترین تأثیر را در کاهش آلودگی هوا دارد.
چمن آب بسیار زیادی مصرف می‌کند. هزینه نگهداری بالایی دارد و در صورت عدم رسیدگی، محیط را آلوده می‌کند و در پاییز و زمستان نیز زرد می‌شود و از نظر ظاهر نیز زیبایی درخت را ندارد.
سطح تعرق درخت نسبت به چمن بسیار بالاست و شاید در حدود یک هزار برابر چمن می‌تواند تصفیه‌کننده هوا باشد و به هوا رطوبت دهد و در تابستان از گرمای زیاد و در زمستان از سرمای شدید جلوگیری کند. به همین دلیل است که در مناطق شمالی کشور هوا معتدل است.
بهترین و سازگارترین درخت در تهران و اراک قدیم، چنار بود اما وضعیت کنونی هوا و آلودگی شدید سبب شده که درختان چنار به تدریج از بین برود و محیط برای زیست این گونه زیبا که روزگاری سمبل این شهرها بود، نامساعد گردد. در حال حاضر به گونه‌هایی نیاز است که در پائیز و زمستان نیز سبز باشند و به کاهش آلودگی هوا کمک کنند. البته درخت کاج سیاه و سرو خمره‌ای مفید است.
باید از ترکیبی از گونه‌های درختان پهن‌برگ و سوزنی‌برگ که مقاوم هستند استفاده کنیم.
باید توجه داشت که هَرَس هر ساله درختان، کار اشتباهی است. به خصوص در شهرهایی که آلودگی زیاد دارند، این کار زیان‌های بیشتری به همراه دارد. مثلاً درختان نارون هرچند تنومند باشند از قدرت تصفیه‌کنندگی بیشتر برخوردار هستند. گر چه هرس برای درختان چنار بسیار کهنسال که دچار آفت شده باشند، ضروری است .
سمپاشی در محیط شهری، عمل اشتباهی است، زیرا محیط را آلوده می‌کند. نکته دیگر استفاده از درختان مناسب در کناره بلوارها است. باید در این مکان‌ها به جای درخت بید مجنون که به شدت آسیب‌پذیر است، از درخت سرو خمره‌ای که در استان ما بسیار خوب جواب داده استفاده کنیم.
گونه‌های مناسب با اقلیم تهران و اراک برای کاهش آلودکی هوا
| درخت |
| توت |
افرا |
ارغوان |
اقاقیا |
زبان گنجشک |
| عرعر |
جوالدوزک |
ارس (سرو کوهی) |
سنجد |
کاج سیاه |
| کاتالپا |
چنار |
نارون |
داغداغان |
|
| درختچه |
| طاوسی |
دم گاوی |
پیرو کانتا |
ترون |
|
ویژگی‌های درخت مناسب
1- عمر طولانی
2- موثر در کاهش آلودگی های هوا و صوتی
3- دارای سیستم ریشه ای عمیق
4- پاکیزه و بهداشتی بودن آن
5- مقاوم در برابر آلودگی شیمیایی هوا و خاک
6- مقاوم به خشکی و تغییرات دمایی
7- مقاوم به باد و طوفان
8- مقاوم به آفات و بیماری ها
9- مقاوم به فشردگی خاک
10- مقاوم به سنگینی برف و شکننده نبودن شاخه ها و تاج
11- مقاوم به شرایط نامناسب بافت خاک و زهکشی آن
12- مقاوم به غرقابی بودن خاک
13- مقاوم به نور شب
14- مقاوم به رقابت با سایرگونه‌ها
فواید محیطی درخت
۱- کنترل آب‌های سطحی و کنترل آب‌های زیرزمینی
2- مبارزه با آلودگی هوا
3- مبارزه با فرسایش و حفظ و تولید خاک
4- تفرجگاه انسان‌ها
5- تعدیل آب و هوای یک منطقه
6- تلطیف هوا
7- ساماندهی گردش آب
8- جذب پرتوها
9- جذب گرد و غبار
10- تولید اکسیژن
11- تولید فیتونسید
(بعضی درختان از خود ماده‌ای به نام فیتونسید در فضا رها می‌سازند که برای بسیاری از باکتری‌ها و قارچ‌های تک سلولی و برخی از حشرات ریز اثر کشندگی دارد. تولید آن توسط درختان برروی انسان اثر فرح‌بخشی دارد)
12- تعدیل آب و هوا
13-کاهش آلودگی صوتی
14- کاهش آلودگی‌های گازی شکل هوا
15- تقلیل میزان سرب
16- جذب تشعشعات خورشید
17- تقلیل درجه حرارت
18- جذب برگاب
19- جذب فون
20- کنترل ترافیک و اقلیم شهر
