مبارزات استقلال طلبانه ملت هند در نیمه دوم قرن نوزدهم شروع شده و با پیروزی ارتش ملی این کشور در اوت ۱۹۴۷ به سرانجام رسید. استقلالی که جدایی پاکستان از هند را به همراه داشت.
جنبشی که نتیجه آن درد و رنجی بود که دنیای جدید برای آنها به ارمغان آورده بود. پایان برادری زیر .نگاه‌های انگلستان.
۱. لحظه پیروزی یا سرآغاز رنج
در شامگاه ۱۵ اوت ۱۹۴۷، یعنی ۷۰ سال پیش، جواهرلعل نهرو، از رهبران جنبش استقلال هند و نخستین نخست وزیر این کشور، لحظه استقلال هند را لحظه نادری در تاریخ این کشور نامیده بود و این لحظه را هم پایان فصلی از تاریخ هند دانسته بود و هم ورود به دورانی نوین که در آن آزادی و زندگی دوباره در هند زاده می‌شود.
۲. یک میلیون قربانی
این ارزیابی سیاسی نهرو در آن هنگام و پس از پیروزی مبارزات طولانی مردم هند بازتاب رویکردی خوش‌بینانه به آی.نده این کشور بود. آرزویی که اما با واقعیت همخوانی نداشت. استقلال ظاهری هند به جدایی پاکستان از این کشور انجامید و مشکلات فراوانی برای این دو کشور ایجاد کرد.
۳. مهاجرت اجباری
در آن دوران آشفته تاریخی ۷ یا ۸ میلیون نفر از مردم این کشور زادگاه خود را در هند ترک کردند و راهی پاکستان شدند و میلیون‌ها نفر نیز راهی هند شدند. صدها هزار نفر از مردم این کشور قربانی خصومت دینی و رویارویی خشن مذهبی شدند.
۴. هشت روز پس از استقلال
بسیاری از نقاط هند در این درگیری‌های خونین به ویرانه تبدیل شد. این آغاز تاریخی پررنج و مصیبت بود. درگیری‌ها در جریان مبارزات استقلال بنگلادش و همچنین در کشمیر ادامه یافت. تصویر بالا لاهور و ویرانی‌های ناشی از رویارویی خشونت‌بار بین هندوها و مسلمانان را نشان می‌دهد.
۵. آرزوهای زیبا
آرزوهای رهبر جنبش استقلال هند، مهاتما گاندی برای برپایی یک کشور متحد و مستقل در جریان این درگیری‌های خشونت‌بار و جدایی دو کشور هند و پاکستان بر باد رفت. او با انتقاد از این شرایط هولناک گفت: «ممکن است که ما به ادیان متفاوتی تعلق داشته باشیم، اما ما برادران هم هستیم و برادران یکدیگر را در آغوش می‌گیرند.»
۶. بازتولید خشونت
گاندی همواره خواستار مقابله یکپارچه و بری از اختلافات دینی و خشونت علیه نیروهای استعماری در هند بود و قرار نبود که مبارزات استقلال‌طلبانه مردم هند به دو پاره شدن کشور بینجامد اما خصومت و رویارویی هندوها و مسلمانان که حاصل رفتار متناقض بریتانیا در سال‌های مبارزه مردم هند بود بر همراهی آنان در مبارزات استقلال‌طلبانه این کشور سایه افکنده بود. همراهی آنان توام با بی‌اعتمادی و عداوت بود.
۷. بی‌اعتمادی و دشمنی
مبارزات استقلال‌طلبانه هند با تشکیل کنگره ملی هند در بمبئی وارد مرحله جدید شد. در ترکیب این کنگره در سال ۱۸۸۵، از مجموع ۷۳ نماینده، ۵۴ نماینده هندو و تنها ۲ نماینده مسلمان بودند. موضوعی که نارضایتی و خشم مسلمانان را به همراه داشت. همین امر به بی‌اعتمادی اقلیت مسلمان نسبت به تصمیمات این کنگره دامن می‌زد. (عکس صحنه‌ای از واپسین درگیری دو کشور، ۱۲ مه ۲۰۱۷)
۸. محمد علی جناح، رهبر اتحادیه مسلمانان و بنیانگذار پاکستان
در همایش سال ۱۹۰۶، اتحادیه مسلمانان هند هدف خود را دفاع از منافع اقلیت مسلمان و حقوق سیاسی آنان اعلام کرد. تلاش مسلمانان هند برای حضور پررنگ‌تر در سیاست این کشور در سال ۱۹۴۶ نتیجه داد و اتحادیه مسلمانان این کشور در جایگاهی برابر با هندوها قرار گرفت. اما همین موضوع زمینه‌ساز و بستر تحولاتی شد که به جدایی و استقلال پاکستان راه برد.
۹. تلاش‌های بی‌فرجام
به‌رغم تلاش‌های رهبران جنبش استقلال، یعنی محمدعلی جناح، رهبر اتحادیه مسلمانان و مهاتما گاندی، رهبر هندوهای این کشور، شکاف ایجاد شده میان پیروان این دو دین و بی‌اعتمادی آنها نسبت به یکدیگر کماکان باقی ماند. زمزمه‌های جدایی از هند و استقلال پاکستان در سال ۱۹۴۰ طنین بیشتری یافت. به‌ویژه آنکه در سال ۱۹۳۹ در قطعنامه لاهور عملا موضوع استقلال پاکستان عنوان شده بود.
۱۰. اعلام استقلال
درگیری بین پیروان اتحادیه مسلمانان و کنگره ملی هند لحظه به لحظه خشونت‌بارتر می‌شد. در اوت سال ۱۹۴۶ این درگیری‌ها در کلکته هزاران کشته برجای نهاد. تحولات سیاسی هند به آنجا منجر شد که روز ۱۴ اوت ۱۹۴۷ ابتدا استقلال پاکستان توسط پارلمان بریتانیا! اعلام شد و ساعاتی پس از آن، یعنی در نخستین دقایق روز ۱۵ اوت، استقلال هند رسمیت یافت.
۱۱. درگیری‌های خونین
در جریان استقلال هند و پاکستان و جدایی دو کشور و درگیری‌های پس از آن، نزدیک به یک میلیون نفر کشته شدند. از آن گذشته، میلیون‌ها نفر ناگزیر به ترک زادگاه خود گشتند. زمینه‌های درگیری بین دو کشور مستقل هند و پاکستان به ظاهر از همان روز نخست جدایی دو کشور ایجاد شده بود. این درگیری‌ها خود را در رویارویی‌های کشمیر مرتب بازتولید می‌کنند.
۱۲. تداوم درگیری‌ها در کشمیر
محمدعلی جناح بر آن بود تا کشمیر را از سطه هندوها خارج کند و هند نیز اقدام به اعزام نیرو و تصرف بخش بزرگی از این منطقه نمود. تا کنون بر سر کشمیر سه بار درگیری نظامی بین هند و پاکستان روی داده است.
۱۳. دو قدرت اتمی
در سالگرد استقلال هند و پاکستان هر دو کشور هفتادمین سالگرد استقلال خود را جشن می‌گیرند. اما این دو ملت انگیزه‌ای برای جشن گرفتن ندارند. هند و پاکستان به دو قدرت اتمی با سامانه‌های مدرن دفاعی بدل شده‌اند. حال آنکه اکثریت مردم این دو کشور در فقر زندگی می‌کنند و نیازهای اولیه آنها تامین نیست.